Kluczową decyzją przy projektowaniu wizytówki, ulotki, strony internetowej czy czegokolwiek innego, zdaje się być wybór fontów oraz konkretnych czcionek, jakie zostaną użyte w tekście. Wybierać możemy spośród tysięcy lepszych i gorszych, płatnych oraz całkowicie darmowych krojów. Tylko jakie będą najlepsze dla konkretnego tekstu, nad którym właśnie pracujemy? Podczas dokonywania wyboru należy wziąć pod uwagę specyfikę naszego projektu i dopasować do niego fonty o odpowiednim charakterze. Zgadza się, rodziny fontów i kroje czcionek, dokładnie tak, jak ludzie, też mają swoje charaktery i osobowości. Te właśnie charaktery muszą wpisywać się w istotę projektu, dla którego tworzymy tekst. I właśnie przede wszystkim zgodność tych elementów decyduje o ogólnej jakości wizualnej tekstu i całego projektu.
Możliwości łączenia fontów w pary jest całe mnóstwo., jednak na ilustracji pokazałem te „najbezpieczniejsze” rozwiązania. Z kolei jak widać na przykładzie krojów Noto Serif oraz Noto Sans, niektóre fonty są wprost stworzone do łączenia w pary.
Bardzo istotne dla atrakcyjności tekstu jest parowanie fontów, czyli łączenie ich w pary. Zestawianie ze sobą różnych krojów czcionek, np. szeryfowy (tak jak Georgia) w nagłówku i bezszeryfowy (chociażby Arial) w akapicie, potrafi przynieść naprawdę interesujące rezultaty. Z kolei złe dobranie dwóch różnych krojów potrafi wywołać mała katastrofę. Dlaczego? Wspomniałem wcześniej, że fonty mają swoje charaktery i osobowości, dokładnie tak, jak ludzie. I jak to bywa w przypadku ludzi – niektóre kroje czcionek nie lubią się z wzajemnością z uwagi na niezgodność charakterów. Podczas łączenia krojów w pary trzeba więc postępować z umiarkowaną ostrożnością. Warto eksperymentować i samodzielnie szukać nowych rozwiązań lub podglądać prace innych, którzy zawodowo zajmują się typografią.
Dlaczego pisałem o parach krojów? Dlaczego pary, a nie większe grupy? No cóż, w myśl zasady mniej znaczy więcej najbardziej sprawdzają się minimalistyczne rozwiązania. W ogóle po co np. w projekcie wizytówki upychać więcej fontów? Jeden krój na imię, drugi na nazwisko, trzeci na nazwę firmy, czwarty na adres, piąty na ofertę… Nie, to nie ma prawa się udać. Nie i koniec. Para, tylko para fontów, jeżeli jeden to za mało. Są oczywiście tacy, którzy używają nawet trzy różne fonty jednocześnie. Ale trzeba to robić bardzo umiejętnie i mieć zasady typografii jak nie w jednym, to przynajmniej w dwóch palcach. Dla mniej wprawionych para to jednak znacznie bezpieczniejsze rozwiązanie, o ile zależy nam na urodzie i jakości, a nie na kolorowym jarmarku.
Konstruując tekst należy rozłożyć i zorganizować informacje w taki sposób, by czytelnik bez problemu mógł rozpoznać, co jest ważniejsze, a co mniej ważne. Dzięki temu szybko przyswoi sobie najistotniejsze informacje i na ich podstawie z łatwością dotrze do tych, które w pierwszej kolejności mają mniejsze znaczenie, ale stanowią rozwinięcie i uzupełnienie tych ważniejszych elementów. Mam tutaj na myśli tytuły, nagłówki, czy słowa klucze, które znajdują się w tekście. Jednak zaplanowanie hierarchii ważności informacji to jedno, a zaprezentowanie ich we właściwy, schludny i przejrzysty sposób to drugie.
Oczywistą sprawą jest, że tytuł bądź nagłówek powinien być większy, niż tekst, który znajduje się pod nim. Zgodnie z tym, co napisałem wcześniej, warto użyć w tytule inne fontu, niż w akapicie. Ale skoro mamy już inny font, większy rozmiar i np. pogrubienie, to po co nam jeszcze kursywa? Albo, co gorsza, podkreślenie? O ile tytuły i nagłówki rządzą się swoimi prawami i kilka wyróżnień jednocześnie może być ok, o tyle w środku tekstu podkreślanie jednego, czy dwóch wyrazów na sto sposobów to kiepski pomysł. Chcąc wyróżnić konkretne wyrażenie wystarczy pogrubić słowo albo napisać je kursywą. Można też zapisać je innym krojem czcionki, pasującym do kontekstu. Na pewno należy unikać pokreśleń i stosowania wielokrotnego wyróżniania, dołączając do tego jeszcze inny kolor. Nie warto wciskać na siłę mnóstwa elementów, zamiast tego znacznie lepiej oszczędnie gospodarować wyróżnieniami. Może to nieco trudniejszy pomysł, ale na pewno efektywniejszy.
Jeszcze ciekawiej robi się, gdy razem z tekstem należy złożyć zdjęcia i inne elementy graficznej. Co wtedy ma być ważniejsze? Nagłówek, czy obraz? Akapit czy podpis pod zdjęciem? Rozmiar, umiejscowienie, kolor… to wszystko ma znaczenie w budowaniu hierarchii. Tutaj jednak wykraczamy już poza same zasady typografii, więc ten wątek zamknę zostawię sobie na inną okazję.
Naprawdę na świecie są lepsze kroje czcionek. Może z wyjątkiem tylko Monotype Corsiva, bo ta jest naprawdę niezła, ale po prostu mocno wyeksploatowana.
Są takie kroje, których używać nie można… pod żadnym pozorem. Wykorzystanie ich w jakimkolwiek projekcie jest jak swoisty certyfikat amatorstwa. Do tej sławetnej grupy należy niezwykle popularny Comic Sans. Czemu ten font zawdzięcza swoją popularność? Zapewne temu,iż jest darmowy i od zawsze dołączony do systemu Windows, a jeszcze kilkanaście lat temu, gdy dostęp do internetu oraz liczba darmowych krojów były mocno ograniczone, każdy font dostępny w Wordzie był niczym cenny skarb. Tylko co jest nie tak z Comic Sansem? Od początku – krój ten, stworzony na początku lat 90-tych ubiegłego wieku, powstał w Microsofcie na potrzeby ich programu przeznaczonego dla najmłodszych użytkowników komputerów. Miał występować w dymkach, tak jak w komiksach, miało więc być śmiesznie, lekko i dziecięco. Tyle tylko, że dzisiaj Comic Sans jest używany niemal wszędzie, gdzie ma być „fajnie”. Sam font jest jednak zaprzeczeniem proporcji, porządku, estetyki i harmonii – czyli wszystkiego tego, co ceni się w ładnych i dobrych fontach. Jest po prostu krzywy, jak cholera. Dość powiedzieć, że sam twórca Comic Sansa, Vincent Connar, próbował namawiać do zaprzestania używania tego kroju.
Comic Sans jest po prostu zły. Zły, krzywy, brzydki i koniec. Dobre zasady typografii są po prostu zaprzeczeniem Comic Sansa. Kolejne fonty, które za chwilę wymienię, nie są takimi geniuszami zła, jak Comic Sans, niektóre są nawet bardzo dobre, ale również czasami, albo w niektórych przypadkach zawsze, warto je omijać i szukać alternatyw. Dlaczego? Cześć z nich jest już mocno przestarzała (który mężczyzna nosi dzisiaj kryzę zamiast krawata?), a część została użyta już dosłownie wszędzie – jest tak opatrzona i „wyświechtana”, że o oryginalności nie ma mowy. Chociażby Vivaldi, który jest nadal stałym elementem zaproszeń ślubnych, szyldów „eleganckich” lokalów gastronomicznych, plakatów reklamujących występy związane z muzyką poważną w lokalnych domach kultury i wiele, wiele innych wydarzeń, które mają być podniosłe, ważne i dystyngowane. Z kolei przykładem przestarzałych fontów są kroje z rodziny Cooper – w Polsce, zwłaszcza w okresie PRL i krótko po nim, Cooper był używany na wielu opakowaniach, reklamach oraz w telewizji. W dzisiejszych czasach Coopera chyba już wystarczy.
Innym niezłym, ale wyeksploatowanym do granic możliwości fontem jest np. Monotype Corsiva, która również towarzyszy często eleganckim okazjom i miejscom (chociażby menu w restauracjach). Szkoda, bo w niektórych sytuacjach trudno o lepszy wybór, ale skoro została już użyta niemal wszędzie to chyba lepiej, by nie była wykorzystana również u nas. Są też tacy, którzy odradzają używania Helvetiki (!). To jest niestety dobry przykład na to, jak świetny font traci na wartości tylko dlatego, bo był i nadal jest używany niemal wszędzie. Helvetica to font na naprawdę wysokim poziomie, jednak trudno przyciągnąć uwagę i wyróżnić się za jej pomocą. Niemniej Helvetica to na pewno dobry i bezpieczny wybór, jeżeli przede wszystkim ma być czysto i przejrzyście, a niekoniecznie bardzo oryginalnie i pomysłowo.
Oprócz niezłych, ale wyświechtanych, są też gorsze fonty, a równie często używane. Pierwszy z brzegu -Papyrus, wrzucany do wszystkiego, co ma wyglądać jak stary pergamin. Szkoda tylko, że Papyrus, podobnie jak Comic Sans, trzyma się mocno z dala od zwyczajnie ładnych fontów. Kolejny wielki to Algerian, który pod koniec lat 90-tych. był wszędzie, gdzie miało być oryginalnie, zaś dzisiaj jest najlepszym przyjacielem budek z kebabami. W końcu Algerian to arabski styl i bliskowschodni charakter. Szkoda tylko, że ten oryginalny krój czcionki spotkamy w co piątym przybytku tego typu.
Rozpisałem się sporo, ale wpis ten mógłbym uznać za niekompletny i raczej mało przydatny, gdybym nie wskazał, gdzie szukać i skąd brać fonty. W przypadku ograniczonych możliwości najlepsze będą te darmowe, wśród których można spotkać całkiem dobre i świetne wręcz egzemplarze. Należy jednak ostrożnie sprawdzać, czy darmowe kroje są rzeczywiście darmowe. Niektóre mają ograniczone licencje i za darmo używać ich można tylko niekomercyjne, do użytku własnego, zaś do projektów komercyjnych należy wykupić osobną licencję. U nas, w Polsce, przy doborze fontów dochodzi jeszcze jeden czynnik – znaki diakrytyczne. Nie każdy krój jest wyposażony w te elementy, więc warto zwrócić uwagę na obecność polskich znaków. A więc gdzie szukać?
www.webdesignerdepot.com/2014/12/100-greatest-free-fonts-of-2014
