Historia opakowań – część 1

Opakowania, tak jak wszystko inne, również mają gdzieś swoją historię, a w niej początek. Dzisiaj, w dobie komercjalizacji, z półek sklepowych atakują nas setki barwnych, lepszych i gorszych opakowań, lecz oczywiste jest, że nie zawsze tak było. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu cały obraz opakowań, systemów sprzedaży oraz zwyczajów, konsumentów wyglądał zupełnie inaczej. Zatem jak doszło do tego, że dzisiaj jest tak, jak wszyscy widzimy? Zapraszam do lektury.

Początki opakowań, jakie znamy

 Hsitoria opakowań. Źródło: https://www.flickr.com/ruthanddave/

Opakowania sprzed stu lat pod względem szaty graficznej niczym nie przypominają tych dzisiejszych.
Źródło: Flickr.com – Ruth Hartnup

Opakowania początkowo pełniły rolę nieco inną od dzisiejszej. Mianowicie, w momencie ich pojawienia się, w późniejszym okresie rewolucji przemysłowej, tj. w XIX wieku, opakowania miały przede wszystkim chronić produkty i umożliwiać ich wygodniejszy transport – liczyły się więc niemal wyłącznie względy praktyczne i funkcjonalne. Jednak rozwój technologiczny sprawiał, że pojawiały się coraz to nowsze formy opakowań i dzięki temu same opakowania nabrały dodatkowego znaczenia. Producenci mieli możliwość zamykania produktów w atrakcyjniejszych formach, co przyczyniało się do zwiększenia zainteresowania konsumenta produktem oraz wzrostu sprzedaży. To również warunkowało wzrost zainteresowania wizualną stroną opakowań przez producentów, którzy dostrzegli w opakowaniach potencjał sprzedażowy, zaś później też i konsumentów, którzy zaczęli różnicować opakowania między sobą – z czasem rolę zaczął odgrywać kolor, typografia i ogólny charakter wyglądu oraz szata graficzna opakowania. Ale nie wyprzedzajmy faktów…

Nowa rola opakowań

Pomimo tego, iż również dzisiaj opakowanie ma głównie chronić produkt i sprawić, by w nienaruszonym stanie dotarł on na półkę sklepową, to już zanim rozpoczął się XX wiek, dostrzeżono znaczenie wizualnej strony opakowań, czego przykładem może być wprowadzenie w 1895 roku, znanej obecnie na całym świecie, butelki whisky Jack Daniel’s. Daniel, chcąc odróżnić swój produkt od powszechnych wtedy okrągłych butelek tego trunku, postawił na prostokątną butelkę, co dodatkowo podkreślało charakter tej filtrowanej przez węgiel drzewny whisky. Z czasem ruch ten okazał się po prostu strzałem w dziesiątkę i dzisiaj rozpoznawalność kanciastej butelki Jacka Daniel’s można śmiało przyrównać do kultowej już butelki napoju Coca-Cola.
Ruch Jacka Daniela spowodował, że inni producenci powoli zaczęli mocniej dostrzegać w opakowaniu nową funkcję – mianowicie różnicowanie produktów. To sprawiło, że historia opakowań zaczęła nabierać rozpędu. Butelka whisky sygnowanej nazwiskiem Daniel, całkiem różna od dotychczas znanych butelek tego alkoholu, nadała marce nową tożsamość i skutecznie ją manifestowała.
Oczywiście nie można powiedzieć, że przed Danielem nikt nie patrzył na opakowanie pod kątem nośnika informacji o marce i samym produkcie, jednak zabieg Daniela po prostu w znacznym stopniu przyczynił się do wzrostu tego trendu. Kolejnym dobrym przykładem na potwierdzenie tych słów może być historia wspomnianej już wcześniej, słynnej butelki Coca-Coli. Sam napój powstał pod koniec XIX wieku i szybko zdobywał popularność. W związku z tym już na początku XX wieku zaczęły się pojawiać liczne imitacje i po prostu podróbki Coca-Coli, chcących żerować na wizerunku znanej marki oraz na nieuwadze konsumentów. Pojawił się więc problem – jak temu zapobiec? Jako że kwestia praw autorskich wyglądała kiedyś zupełnie inaczej, niż obecnie, rzecz nie była taka prosta. Mianowicie rozwiązanie tego problemu wyglądało podobnie jak w przypadku whisky Jack Daniel’s – po prostu zmieniono opakowania, nadając mu unikalny kształt. Tym sposobem w 1915 roku opatentowano wzór butelki, która w niemal niezmienionej postaci dzisiaj dostępna jest w sklepach.

W dużym uproszczeniu tak wyglądał początek opakowań, kiedy to rozwój technologii i postępująca rewolucja przemysłowa sprawiały, że na rynku pojawiało się coraz więcej producentów, mających coraz to większe możliwości w zakresie pakowania produktów. Niemniej tak naprawdę dopiero lata po zakończeniu II wojny światowej przyniosły dynamiczny wzrost rynku opakowań. Dlaczego tak się stało? O tym w kolejnej części wpisu Historia opakowań, która pojawi się na blogu już niebawem.